Yaya hakları bildirgesi

1988 yılında Avrupa Birliği Parlamento’su tarafından hazırlanan “Yaya Hakları Bildirgesi” son yıllarda birçok ülkede benimsenmiş ve uygulamalarda yaya ön­celikli ulaşım politikaları geliştirilerek yaya haklarının savunulması gerçeği kabul edil­miştir.

1988 yılında Yaya Hakları Bildirgesi’nin hedefleri aşağıda özetlenmektedir.

Kent yaşamının gerçek sahipleri yayalardır.

Bu nedenle “yürümek” insanlar arası etkileşimi arttırıp kentsel kültüre katkıda bu­lunduğu için desteklenir ve özendirilir.

Yayalar yerel yönetimlerle birlikte yayalık haklarını savunabilecek, şikayetlerini iletecek örgütlenme hakkına sahiptir.

Yayalar, yerel yönetimle birlikte kaldırımlar, yaya bölgeleri, yaya geçitleri, yaya yolları ile ilgili kararların alınmasına katılırlar. Yürüme alanlarının altyapısını, bakımını, temiz ve aydınlık tutulmasını, bitki ve ağaçlar ile çeki­ciliğinin attırılmasını, güvenliğinin sağlanması için ortak karar üretirler.

Kent içinde insanların istedikleri her noktaya yaya erişim hakkı vardır.Bu nedenle araçların yaya kaldırımlarını işgal etmesi önlenmeli ve yasa ile des­teklenmelidir. Yayaların kentiçinde erişiminin güvenli olarak sağlanması gerekmektedir.

Kent yönetimi her yaştaki yayanın ve özürlülerin güvenliğini sağlamak duru­mundadır. Okul geçişlerinde, kontrolsüz kavşaklarda güvenli geçişlerle herkese trafikte eşit haklar sağlanmalıdır. Yaya yolları hizmet ve tesislerle donatılmalı ve bisiklet yolları ile bütünleştirilmelidir.

Yaya geçitlerinde öncelik mutlak olarak yayalarındır.

Kentin zemini yürüyenlerindir. Üst ve alt geçitlerden geçmek için yayalar zorlanamaz. Bu nedenle yayalarla araçların kesişme noktalarında kontrol sağlanmalıdır. Ge­çişlerde ışık yok ise öncelik yayaların olmalıdır.

Yaya kaldırımları yayalarındır.

Bu nedenle yerleşim merkezlerinde yaygın yaya kaldırımı ağı oluşturulmalı ve araçlar tarafından işgaliengellenmelidir. Yayalar için sağlıklı ortamlar yaratıl­malı ve egzoz gazı, gürültü gibi zararlarlardan korunması için araçlı yolculuklarların azaltılması ile ilgili politikalar uygulanmalıdır.

Kent merkezi yayalarındır

Bu nedenle toplu taşım araçları dışındaki özel araç kullanımı kent merkezinde yavaşlatılmalıdır. Yaya bölgelerinin sürekliliği toplu taşım aktarma noktaları ile desteklenmelidir. Yayalar kent merkezinde her türlü alışveriş, sanatsal ve kültürel aktivite­leri için özgürce dolaşım hakkına sahiptirler.